Im wcześniej wykryte, tym większe szanse na przeżycie – z tym stwierdzeniem zgodzi się każdy onkolog. Choroby nowotworowe nie zawsze jednak dają jednoznaczne objawy lub są one trudne do dostrzeżenia dla przeciętnej osoby. Bywa, że całkiem przypadkiem specjalista z innej dziedziny zobaczy coś, co wzbudzi jego niepokój. O takich sygnałach opowiada dr n. med. Agnieszka Laskus, specjalista periodontologii i stomatologii ogólnej.

„W czasie wizyty stomatologicznej lekarz przez dłuższy czas ma okazję przyglądać się twarzy pacjenta. Zdarza nam się zauważać niepokojące zmiany na skórze twarzy czy wargach oraz w obrębie błony śluzowej jamy ustnej ( zmiana konsystencji, koloru , kształtu) W przypadku stałych pacjentów, których widujemy regularnie, zmiana może pojawić się między jedną a drugą wizytą. Sugestię, by bliżej przyjrzeć się zmianie, pacjent powinien potraktować priorytetowo” – podkreśla dr Laskus.

Ekspertka zwraca uwagę także na rolę wywiadu stomatologicznego, a nawet… zwykłej pogawędki z pacjentem. „Wiemy, że wizyta u dentysty jest dla wielu osób niekomfortowa, dlatego robimy wiele, by pacjent poczuł się bezpiecznie. Rozmowa dużo daje, a czasem może… uratować życie. Ze zwykłego pytania o ogólne samopoczucie możemy się dowiedzieć, że pacjent ma problemy ze strony układu pokarmowego, np. zaparcia i biegunki. Gdy pytam o dietę, by ocenić ją pod kątem ryzyka chorób jamy ustnej, może się okazać, że pacjent unika niektórych produktów lub posiłków w określonej konsystencji z powodu np. dyskomfortu w żołądku czy jelitach, trudności z przełykaniem. To sygnały alarmowe, wymagające diagnostyki” – tłumaczy dr n. med. Agnieszka Laskus.

Ignorowanie niepokojących objawów nie zawsze jest intencjonalne. Pacjent, oglądając samego siebie codziennie przed lustrem, nie musi zauważać pewnych zmian – szczególnie, jeśli choroba rozwija się powoli. Mamy tendencję do adaptacji do pewnych zmian. „Mnie może zaniepokoić zażółcenie skóry czy spojówek pacjenta, a objaw ten może wskazywać na problemy z wątrobą. Innym przykładem będzie znaczna utrata masy ciała. Szczególnie, jeśli dotyczy pacjenta, którego leczę dłuższy czas, a który od ostatniej wizyty sporo schudł. W takich przypadkach dentysta powinien dopytać, czy pacjent stosował specjalną dietę, a jeśli okaże się, że nie, warto zasugerować wizytę u specjalisty i dalszą diagnostykę” –mówi ekspertka.

Jak uniknąć zachorowania na nowotwór głowy i szyi?

Jak podaje serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, „około 90 procent chorych na nowotwory głowy i szyi przyznaje w wywiadzie, że pali tytoń, fajki lub cygara. Ryzyko raka gardła środkowego i krtani wzrasta dziesięciokrotnie w przypadku osób palących”. Do innych czynników ryzyka należy zaliczyć między innymi picie alkoholu, złą higienę jamy ustnej oraz zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV.

W pierwszym stadium choroby szanse na wyleczenie wynoszą nawet 95%, dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie i wdrożenie leczenia. Co powinno zaniepokoić? „Takich objawów jest kilka. Wymienić należy wszelkie, niegojące się owrzodzenia w obrębie błony śluzowej jamy ustnej (na policzkach, wargach, dziąsłach, podniebieniu czy języku lub w gardle), ból i pieczenie, problemy z przełykaniem, wydzielaniem śliny, fonacją (przewlekła chrypka) niepokojące przebarwienia (zmiana koloru). To, co może także zobaczyć stomatolog w trakcie rutynowej kontroli to na przykład niegojące się owrzodzenia w jamie ustnej, zmiany rozrostowe (rozpulchnienia, wygórowania, guzowatość) powiększone węzły chłonne, zmieniony kształt i konsystencja struktur tkankowych np. dziąseł, czerwone lub białe naloty w jamie ustnej, zmiana koloru przebarwień” – wylicza dr Laskus.

Agencja Pełka i Partnerzy 

Instytucje finansowe udzieliły w marcu 389,6 tys. pożyczek – wynika z raportu Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce (ZPF) oraz firmy CRIF. Pożyczkodawcy odrzucili ponad trzy czwarte wniosków od klientów. Łączna wartość udzielonych pożyczek wynosi 1,63 mld zł (+11,5 proc. m/m). Ich liczba była natomiast o 7,7 proc. wyższa niż w lutym 2025 r. Dwie trzecie pożyczek zostało zaciągniętych na kwoty niższe niż 4 tys. zł

Udział nowych klientów wciąż utrzymuje się poniżej poziomu 10 proc. Odsetek odrzuconych wniosków przekracza 77 proc. Najnowsze dane ZPF i CRIF pokazują, że w całym I kw. 2025 r. instytucje pożyczkowe udzieliły klientom 1,15 mln pożyczek (+1,9 proc. k/k) o łącznej wartości 4,68 mld zł (+3,9 proc. k/k).

Instytucje pożyczkowe bardzo rzetelnie podchodzą do kwestii badania zdolności kredytowej klientów. Pożyczają odpowiedzialnie, minimalizując ryzyko opóźnień w spłacie – zauważa Rafał Tomkowicz, ekspert rynku pożyczkowego i dyrektor ds. rozwoju ZPF. – Obserwujemy również, że klienci coraz częściej pożyczają pieniądze na krótsze okresy. Z punktu widzenia firm pożyczkowych to dobra informacja, bo wraz z wydłużeniem okresu spłaty, rośnie również ryzyko opóźnień – dodaje.

ZPF

W jednym z kluczowych paneli na Szczycie Klimatycznym TOGETAIR 2025, eksperci z różnych sektorów ocenili realne postępy i przeszkody w realizacji transformacji energetycznej w Polsce. Punktem wyjścia do rozmowy była unijna inicjatywa RepowerEU, mająca przyspieszyć odejście od rosyjskich surowców i wesprzeć zieloną transformację. Niestety, wnioski płynące z debaty nie napawają bezkrytycznym optymizmem.
Gospodarzem spotkania był Wojciech Jakóbik, a na scenie pojawili się m.in. Kamil Wyszkowski (UN Global Compact), Olga Stypuła (European Energy Polska), Katarzyna Lenart (NCBR), Leszek Drogosz (UM Warszawa) oraz przedstawiciele PGE, PGNiG Bioevolution i Neo Energy.

Transformacja czy stagnacja?

Już na wstępie Kamil Wyszkowski podkreślił historyczną ciągłość wysiłków ONZ w kierunku zrównoważonej energetyki: „RepowerEU to nasz współczesny Plan Marshalla – sposób na odbudowę gospodarki europejskiej, ale tym razem w duchu zielonej rewolucji.” Przypomniał też, że ONZ już w 1949 roku ostrzegało przed negatywnymi skutkami masowej eksploatacji zasobów. Dziś, jak zauważył, stoimy w obliczu „szóstej wielkiej wymiany gatunkowej” i pogłębiających się kryzysów wodnych i żywnościowych.

Kamil Wyszkowski z UN Global Compact przypomniał, że działania na rzecz ochrony klimatu to nie nowa moda, ale kontynuacja wysiłków zapoczątkowanych przez ONZ w połowie XX wieku. Przypominam, że najtańszym rozwiązaniem jest realizacja porozumienia paryskiego. Najdroższym – bezczynność. Wskazał też na potrzebę przedefiniowania finansowania – „Energetyka jądrowa w polityce ONZ to czysta energia, a światowe instytucje finansowe muszą przestać ją traktować jak tabu. Bez zmiany podejścia Banku Światowego i EBRD nic z tego nie będzie.”

Z bardziej praktycznego punktu widzenia, Marcin Parchomiuk, zastępca dyrektora ds. badawczych Instytutu Elektrotechniki w Sieci Badawczej Łukasiewicz zauważył, że Polska może wnieść istotny wkład w rozwój technologii niezbędnych do transformacji. Wymienił tu m.in. inwertery PV, systemy magazynowania energii i nowoczesne generatory. Jednak podkreślił, że technologie już istnieją – brakuje systemu ich wdrażania i realnego wsparcia dla komercjalizacji.
Mówił o ogromnym potencjale polskiej nauki i technologii: „Wdrażamy innowacyjne rozwiązania dla energetyki – od silników po fotowoltaikę. Problem nie leży w braku pomysłów, lecz w ich komercjalizacji i braku popytu na nie od strony państwa. RepowerEU daje pieniądze, ale my musimy wiedzieć, czego chcemy jako gospodarka – na razie tej strategii nie widać.” Dodał też, że Polska może być innowacyjnym liderem, „jeśli tylko ktoś da nam pole do działania i trochę stabilności.”

Katarzyna Lenart z NCBR zaprezentowała konkretne programy badawcze, które mają wspierać dekarbonizację – np. ciepłownia przyszłości czy efektywne energetycznie budownictwo. Jak powiedziała, „pokazujemy, że się da” – ale aby innowacje miały sens, muszą być rzeczywiście wdrażane, nie tylko projektowane na papierze. Mamy demonstratory, baterie oparte o krajowe surowce, modernizujemy ciepłownie. Ale zamiast rozwiązań docelowych nadal zbyt często idziemy w półśrodki.” Jej apel był prosty: „Zamiast wymyślać koło od nowa, zacznijmy wdrażać to, co już mamy. Mamy infrastrukturę, pomysły, zespoły. Potrzeba odwagi i współpracy – nie tylko deklaracji.”

Miasto stołeczne Warszawa, reprezentowane przez Leszka Drogosza, dyrektora Biura Infrastruktury, od lat wdraża politykę redukcji zużycia energii. „Już w 2009 roku wysłaliśmy sygnał: naszym celem jest zmniejszenie zużycia energii. Teraz wszyscy to robią, ale my zaczęliśmy wcześniej” – stwierdził. Podkreślił też, że inteligentne systemy zarządzania energią w miejskich budynkach zwracają się już po 2–3 latach, co czyni je bardziej opłacalnymi niż wiele inwestycji rynkowych. To nie tylko się opłaca, to się aż prosi o skalowanie.” Drogosz wskazał też na rozwój warszawskiej fotowoltaiki i inwestycje w odzysk ciepła ze ścieków czy tuneli metra. „Nie pytajmy, czy warto – pytajmy, czemu jeszcze nie zrobiliśmy więcej.”

Kacper Pietrusiński z PGNiG Geo Evolution nie krył rozgoryczenia: „W całej Europie biometan rośnie jak na drożdżach. U nas – jak było zero, tak jest zero. Mamy ogromny potencjał rolniczy i nic z tego nie wynika.” Dodał, że polska legislacja w praktyce „nie istnieje”: „Jest ustawa, która miała ułatwiać budowę biogazowni, ale nie działa. Potrzebujemy nie słów, tylko przepisów, które faktycznie coś umożliwiają.” Przestrzegł też przed myśleniem, że Orlen załatwi sprawę za cały kraj. „To nie jest sprint dla jednej firmy. To maraton dla całego systemu.”

Podobnie wypowiadał się Piotr Beaupré prezes Neo Energy Group, który wskazał, że „banki na hasło ‘biogazownia’ wciąż uciekają i traktują je jak trendowate” – mimo że jego firma od lat udowadnia, że można produkować energię ze składowisk czy rolnictwa. Mówił o planach budowy 25 biometanowni w ciągu trzech lat, ale też o potrzebie zmian systemowych: „Musimy znormalizować ten rynek, przestać traktować OZE jak eksperyment, a zacząć jak przemysł.” Beaupré zaapelował o „więcej odwagi w legislacji”, zwłaszcza jeśli chodzi o farmy wiatrowe, które mogłyby być szybką odpowiedzią na odstawianie węgla.

Olga Stypuła z European Energy Polska uderzyła w jeszcze mocniejszy ton: „Nie mogę zrozumieć, jak to możliwe, że w rolniczym kraju nie mamy zielonego CO₂ do produkcji e-metanolu. Europa się rozwija, a my stoimy. I nie chodzi tylko o brak strategii – chodzi o brak jakiegokolwiek planu.” Zauważyła, że transformacja to nie moda, tylko system: „Nie możemy co rok zmieniać kierunku – raz wiatr, raz PV, raz magazyny. Potrzebujemy podejścia całościowego. RepowerEU daje narzędzia do działania – ale Polska nie wypełnia ich treścią.” Musimy zacząć wdrażać te rozwiązania na poziomie krajowym.

Tomasz Małecki z PGE Dystrybucja podkreślił kluczową rolę sieci energetycznych: „W Polsce wybudowano autostrady i lotniska, ale zapomniano o energetycznych ‘krokobiegach’. Sieć średniego napięcia to u nas ponad 115 tysięcy kilometrów, a i tak nie nadążamy. Bez modernizacji sieci żadna farma wiatrowa ani fotowoltaika się nie przyda – bo nie będzie jak jej przyłączyć.” Przypomniał też o planach PGE w zakresie budowy magazynów energii.

Musi być wola polityczna

RepowerEU to wielka szansa – ale póki co, Polska gra poniżej swojego potencjału. Potrzebna jest nie tylko technologia, ale i wola polityczna, odwaga decyzyjna i zaufanie do rodzimych innowatorów. Jak trafnie podsumowała Olga Stypuła: „Jeśli chcemy mówić o transformacji, to przestańmy traktować ją jak patchwork. Zacznijmy myśleć systemowo.”

Panel na TOGETAIR pokazał wyraźnie: Polska ma kompetencje, potencjał, a nawet gotowe technologie do przeprowadzenia transformacji energetycznej. Brakuje jednak trzech rzeczy: skutecznego prawa, przewidywalnej polityki oraz systemowego myślenia. RepowerEU może być narzędziem przyspieszenia zmian – ale tylko wtedy, gdy przestanie być traktowane jako „europejski obowiązek”, a stanie się krajową szansą.
Jak to ujął jeden z uczestników: „Transformacja nie wydarzy się sama. A jeśli dalej będziemy wszystko opóźniać, to nie zdążymy – ani przed kryzysem klimatycznym, ani przed konkurencją.”

Podsumowanie Szczytu Klimatycznego:

• Ponad 30 debat
• 20 wystąpień
• 5 scen tematycznych, ponad 200 prelegentów
• 2035 uczestników wydarzenia
• Największe polskie media
• Konkretne analizy, nowe pomysły, odważne tezy

Nowy system treningowy SUP NeuroBalance to nie tylko deska i wiosło. To połączenie pasji, innowacyjnej technologii i potrzeby znalezienia nowej drogi w pracy nad równowagą i koordynacją. Efekt? Sportowa rewolucja, która może zmienić oblicze treningu – nie tylko na wodzie.

Od pomysłu do projektu – historia z pasją w tle

Kamila Górecka-Kirwiel, trenerka i instruktorka SUP, nie pierwszy raz postanowiła wypłynąć na głębokie wody. Pracując z setkami osób na siłowniach i salach fitness, zauważyła powtarzający się problem: zaburzona równowaga, niska koordynacja, a do tego brak motywacji do ćwiczeń. Rozwiązanie? Deska SUP, technologia biometryczna i odrobina zapału. Tak zrodził się pomysł na SUP NeuroBalance – system treningowy, który łączy wodną aktywność z nowoczesną analizą ruchu i kondycji.

Technologia, która wie, co robisz i jak to poprawić

SUP NeuroBalance to więcej niż gadżet dla fanów technologii. System składa się z deski SUP, kamizelki z wbudowanymi czujnikami (akcelerometr, żyroskop, pulsoksymetr, tensometr) oraz aplikacji mobilnej wspieranej algorytmem sztucznej inteligencji. Dane zebrane podczas treningu trafiają do aplikacji, która w czasie rzeczywistym analizuje postępy i proponuje kolejne kroki, dopasowane do poziomu użytkownika. A wszystko to przyprawione elementami grywalizacji – wyzwaniami, nagrodami i systemem śledzenia postępów.

Dla każdego – od amatora po hotelowy wellness

System adresowany jest zarówno do indywidualnych użytkowników, jak i klientów biznesowych. Osoby prywatne mogą korzystać z uproszczonej wersji sprzętu i darmowej aplikacji. Z kolei hotele, ośrodki rehabilitacyjne czy centra sportowe zyskują narzędzie, które nie tylko urozmaici ofertę, ale też zwiększy atrakcyjność obiektów. Bo kto by nie chciał popracować nad równowagą, stojąc na wodzie?

Plany na przyszłość: globalna ekspansja i medyczna precyzja

Projekt rozwija się w ramach Innovation Lab w Unicorn Hub, a jego twórcy planują kolejne kroki – od wejścia na polski rynek, po ekspansję do USA, Australii, Nowej Zelandii i Europy Zachodniej. W perspektywie kilku lat SUP NeuroBalance ma zyskać status certyfikowanego wyrobu medycznego, co otworzy drogę do zastosowań w rehabilitacji neurologicznej i ortopedycznej. W planach także integracja z systemami wizyjnymi i wejście na rynek profesjonalnego sportu.

Technologia, która ma sens

SUP NeuroBalance to przykład, że technologia nie musi być zimna i bezduszna. Może inspirować, motywować i naprawdę działać. Kamila Górecka-Kirwiel pokazuje, że tam, gdzie kończy się rutyna, zaczyna się innowacja. A wszystko to… na jednej desce.