W trakcie procedowania jest obecnie rządowy projekt tzw. ustawy odległościowej, który ostatecznie zrywa z zasadą 10H/700m i wyznacza minimalną odległość wiatraków od zabudowań na 500 m. Kolejna liberalizacja przepisów ma zapewnić impuls dla sektora, przyspieszyć transformację energetyczną i przynieść korzyści lokalnym społecznościom. Branża liczy także na usprawnienie i skrócenie procedur planistycznych i środowiskowych, które dziś są barierą znacznie wydłużającą czas inwestycji w elektrownie wiatrowe na lądzie.
– Na ustawę wiatrakową czekamy już od dobrych kilku lat i zmiany zaproponowane przez MKiŚ są zwieńczeniem tego oczekiwania. Już usunięcie zasady 10H było dużym postępem, a zejście z 700 do 500 m i udział społeczności lokalnych w całym procesie to kolejny krok w dobrą stronę. Spodziewalibyśmy się, że nastąpi to szybciej niż później. Jako inwestorzy czekamy na te zmiany od dawna i zakładamy, że poczekamy jeszcze kilka miesięcy – mówi agencji Newseria Biznes dr Paweł Ryglewicz, dyrektor ds. regulacji w Sunly Polska.
Tak zwaną zasadę 10H – czyli normę określającą, w jakiej odległości od zabudowań mogą powstawać elektrownie wiatrowe – wprowadziła ustawa w 2016 roku. Zgodnie z nazwą limit wynosił 10-krotność wysokości wiatraka, czyli około 1,5–2,5 km. W praktyce ta regulacja na kilka lat zamroziła projekty wiatrakowe na lądzie i spowodowała odwrót inwestorów od polskiego rynku, ponieważ – według Fundacji Instrat – wyłączyła z możliwości stawiania wiatraków ok. 99,7 proc. obszaru kraju.
W 2023 roku ustawa doczekała się częściowej liberalizacji – lokowanie turbin wiatrowych dopuszczono wówczas 700 m od zabudowy mieszkaniowej, pod warunkiem uwzględnienia tego w gminnym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Jednak polska branża onshore już w toku prac nad nowelizacją wskazywała, że 700 m minimalnej odległości wiatraków od zabudowań to niewystarczająca zmiana, która nie pozwoli na pełne odblokowanie tej gałęzi energetyki.
Taką szansę daje projekt zmiany ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, który 25 września br. został opublikowany i skierowany do publicznych konsultacji. W uzasadnieniu projektu Ministerstwo Klimatu i Środowiska wskazało, że 84 proc. istniejących MPZP, na których planowano inwestycje w elektrownie wiatrowe, w praktyce uniemożliwia ich realizację, ponieważ większość wiatraków znalazłaby się w odległości 450–650 m od zabudowań. Dlatego też rządowy projekt dopuszcza lokowanie elektrowni wiatrowych w odległości 500 m od budynków mieszkalnych. Jak podkreśla MKiŚ, efektem zaproponowanych zmian będzie zwiększenie dopuszczalnego obszaru pod inwestycje wiatrowe na lądzie o 44 proc. (32,5 tys. km2), skutkiem czego przewiduje się możliwość budowy ponad 10 GW nowych wiatraków na lądzie w perspektywie 2030 roku.
– Czekamy w blokach startowych, ponieważ nie możemy pewnych rzeczy rozpocząć, dopóki nie mamy ustawy – mówi dr Paweł Ryglewicz. – Dopóki nie zobaczymy szczegółów, dopóki nie mamy konkretnych liczb i konkretnych przepisów, trudno nam chociażby zrobić project finance. Dopiero kiedy będziemy mogli oszacować wszystkie ryzyka, to wówczas będziemy mogli też zacząć realizować nasze projekty, ale na to cały czas czekamy.
Jak szacuje Fundacja Instrat, po wprowadzeniu kolejnej nowelizacji ustawy odległościowej obszar dostępny pod budowę elektrowni wiatrowych procentowo wzrośnie najbardziej w województwach kujawsko-pomorskim (o 173 proc.), świętokrzyskim i małopolskim – czyli tam, gdzie dotychczas dostępność takich terenów była skrajnie niska. Nominalnie natomiast najwięcej terenów zostanie odblokowanych na Mazowszu, w Wielkopolsce oraz w Lubelskiem.
Na zmianie przepisów skorzystają też lokalne społeczności. Na mocy już przyjętych przepisów o OZE od 2 lipca 2025 roku wprowadzona zostanie instytucja prosumenta wirtualnego, co w praktyce oznacza, że inwestor elektrowni wiatrowej będzie musiał zaoferować co najmniej 10 proc. jej mocy zainstalowanej mieszkańcom danej gminy. W ten sposób będą oni mogli partycypować w korzyściach, jakie daje taka inwestycja. Nowa propozycja rozszerza ten obowiązek inwestora także na elektrownie przyłączone bezpośrednio do sieci przesyłowej oraz mieszkańców gmin pobliskich.
Zgodnie z przepisami partycypujący mieszkańcy nie będą odpowiedzialni za zarządzanie elektrownią ani za jej utrzymanie, będą jedynie czerpać zyski z udziału w produkcji energii. Jeśli natomiast mieszkańcy nie obejmą całości dostępnej dla nich mocy zainstalowanej w elektrowni wiatrowej, wówczas to gmina będzie mieć możliwość nabycia energii wytworzonej w takiej elektrowni w ilości odpowiadającej wysokości nieobjętego przez mieszkańców udziału. To zaś może zapewnić samorządom spore korzyści ekonomiczne.
Więcej na biznes.newseria.pl
