ACTRIS (The Aerosol, Clouds and Trace Gases) to europejska infrastruktura do badania aerozoli, chmur oraz gazów śladowych. Pozwala badać atmosferę i klimat. ACTRIS została Konsorcjum Europejskiej Infrastruktury Badawczej. Poinformował o tym Instytut Geofizyki PAN – lider konsorcjum ACTRIS-ERIC Polska.
Infrastruktura ACTRIS została właśnie ustanowiona przez Komisję Europejską Konsorcjum Europejskiej Infrastruktury Badawczej (European Research Infrastructure Consortium, ERIC) – poinformował IGF PAN, będący liderem konsorcjum ACTRIS-ERIC w Polsce. Celem konsorcjum jest dostarczanie najnowocześniejszych danych i usług w badaniach atmosfery i klimatu.
„Dzięki ACTRIS otwierają się drzwi dla naukowców, przemysłu i krajów, pozwalając uzyskać dostęp do kluczowych informacji na temat stanu atmosfery, dzielić się najlepszymi platformami badawczymi w Europie i wspierać kształtowanie polityki za pomocą niezbędnej wiedzy naukowej” – informuje IGF PAN w komunikacie dla mediów.
Instytut przypomina, że już od ponad 10 lat, za pomocą 80 platform obserwacyjnych w Europie i poza nią, gromadzono informacje na temat skuteczności polityki redukcji emisji w Europie. Obserwacje te pozwoliły lepiej poznać złożoność mechanizmów sprzężenia zwrotnego działających na system klimatyczny.
„Setki naukowców z całego świata oraz użytkowników z sektora prywatnego korzystało z platform ACTRIS (stacje obserwacyjne, komory do symulacji atmosferycznych), aby przeprowadzać nowatorskie eksperymenty poszerzające wiedzę naukową, opracowywać nowe instrumenty lub szkolić się w zakresie nowych technologii. Każdego roku ponad 5000 użytkowników z 50 krajów świata wykorzystuje dane ACTRIS do swoich badań, zwiększając wiarygodność prognoz atmosferycznych, w tym krótkoterminowych ostrzeżeń o zagrożeniach pogodowych i zdrowotnych, a także umożliwiając długoterminową ocenę zmian klimatu” – opisuje IGF PAN.
Jak podkreśla instytut, zaplecze ACTRIS tworzy największą, wielostanowiskową infrastrukturę badań atmosferycznych na świecie. Status Konsorcjum Europejskiej Infrastruktury Badawczej zapewnia ACTRIS (http://www.actris.eu) stabilną strukturę prawną – czytamy w komunikacie.
Infrastruktura badawcza ACTRIS „jako jeden skonsolidowany instrument, wpisuje się w szerszy krajobraz badań atmosfery i badań środowiskowych; jest doskonałym dopełnieniem innych infrastruktur, sieci naukowych, jak np. Poland AOD i Państwowego Monitoringu Środowiska” – mówi cytowany w komunikacie dr hab. Aleksander Pietruczuk z Instytutu Geofizyki PAN.
Placówki krajowe ACTRIS są zlokalizowane w 17 krajach ACTRIS-ERIC: Austrii, Belgii, Bułgarii, na Cyprze, w Czechach, Danii, Finlandii, Francji, Niemczech, Włoszech, Holandii, Norwegii, Polsce, Rumunii, Hiszpanii, Szwecji i Szwajcarii. Grecja i Wielka Brytania wyraziły zainteresowanie przystąpieniem na późniejszym etapie. Finlandia ma gościć siedzibę statutową i zarządzać ogólną koordynacją ACTRIS, a Włochy mają zarządzać dostępem do usług ACTRIS – podaje IGF PAN.
Działania ACTRIS są finansowane przez kraje członkowskie. Łączna wartość inwestycji krajów uczestniczących w fazie projektowania, przygotowań i wdrażania wynosi około 700 mln euro, z czego duża część to inwestycje w modernizację istniejących obiektów krajowych lub budowę nowych. Szacowane całkowite koszty wdrożenia ośmiu obiektów centralnych w ciągu 5 lat wynoszą około 100 mln euro, a od 2025 r. szacunkowe roczne koszty eksploatacji obiektów centralnych wyniosą około 16 mln euro.
Członkowie ACTRIS uznają badania atmosfery i jakości powietrza za priorytet narodowy na co najmniej następne pięć lat. „Bycie członkiem ACTRIS-ERIC oznacza, że przedstawiciel danego kraju może pomóc w kształtowaniu strategii, uczestniczyć w misjach badawczych i dołączyć do jednolitego głosu ACTRIS w czołówce europejskiego krajobrazu naukowo-edukacyjnego w zakresie badań atmosfery skupionych na aerozolach, chmurach i gazach śladowych” – informuje instytut.
Polskie konsorcjum ACTRIS Poland, którego liderem jest IGF PAN, skupia się na budowie stacji pomiarowych o stałej lokalizacji i platform mobilnych.
„Dzięki ustanowieniu ACTRIS-ERIC, Polska jest członkiem-założycielem tej ogromnej infrastruktury, która stawia sobie za cel rozwój badań i technologii na skalę do tej pory niewyobrażalną z użyciem dostępu do danych, przyrządów oraz wiedzy przez dowolnego naukowca, przedsiębiorcę czy urzędnika organów samorządowych i państwowych oraz organizacji pozarządowych i międzynarodowych” – podkreśla dr hab. Iwona Stachlewska, przewodnicząca Forum Naukowo-Technicznego ACTRIS. (PAP)
