Kampus Politechniki Poznańskiej w Kąkolewie powstał, by stworzyć przestrzeń do prowadzenia zaawansowanych badań, testów oraz szkoleń z zakresu technologii lotniczych i kosmicznych. Otwarto go w 2023 roku. Służy zarówno środowisku naukowemu, jak i młodym pasjonatom – studentom, kołom naukowym i uczestnikom programów Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). To centrum, w którym teoria zderza się z praktyką, a marzenia o Księżycu zamieniają się w konkretne projekty badawcze.
W Europie istnieją tylko cztery tak kompleksowe centra, w których ESA szkoli przyszłych inżynierów robotyki kosmicznej. Obok Kolonii, Tuluzy i Oxfordu, jednym z nich jest właśnie Kąkolewo. Ośrodek badawczo-edukacyjny łączący technologie lotnicze i kosmiczne powstał dzięki pasji naukowców, silnemu wsparciu rektorów uczelni oraz władz samorządowych – przede wszystkim Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego. Choć jeszcze niedawno mało kto słyszał o Kąkolewie, dziś nazwa ta trafia na europejskie mapy sektora kosmicznego.
Kampus Kąkolewo gościł 11 czerwca liczną grupę uczestników VI Światowego Zjazdu Inżynierów Polskich i XXVIII Kongresu Techników Polskich, którzy zwiedzali nowoczesne obiekty i laboratoria kosmicznego centrum oraz podziwiali przygotowane specjalnie dla nich pokazy akrobacji lotniczych.
– Ten kampus otwiera nasze skrzydła na nowe możliwości – mówił z dumą prof. Teofil Jesionowski, rektor Politechniki Poznańskiej, podczas powitania gości. – Mamy tu bardzo nowoczesną infrastrukturę lotniskową i zaplecze badawcze z flotą maszyn latających, w tym dwusilnikowego Pipera o zasięgu 1200 km. To nie są tylko laboratoria badawcze i miejsce do nauki latania. To kuźnia charakteru dla przyszłych pilotów oraz młodzieży, która w czasie wakacyjnych obozów szybowcowych „uczy się życia”.
Ale Kąkolewo to nie tylko samoloty i szybowce. Dzięki współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego zrealizowano tu już pięć projektów inwestycyjnych o łącznej wartości przekraczającej 100 milionów złotych. Połowa z nich pochodziła z budżetu samej uczelni. W budowie jest także potężny ośrodek dydaktyczno-szkoleniowy.
Infrastruktura i zaplecze badawcze
Na ponad 200 hektarowym terenie jest sześć hangarów z imponującym Ośrodkiem Testowania Robotów Kosmicznych. Hala o łącznej powierzchni około 700 m2 jest poligonem doświadczalnym testowania robotów mobilnych do zastosowań eksploracji kosmosu. – Kopuła poligonu zwana roboczo „Księżycem” posiada specjalistyczną instalację projekcji 360° horyzontu planetarnego i sfery niebieskiej – dr inż. Krzysztof Walas informował gości zwiedzających Kampus w Kąkolewie. – Mamy tu dwa roboty mobilne oraz dwa bezzałogowe wielowirnikowe pojazdy latające. Testujemy tu pojazdy autonomiczne i systemy nawigacyjne, przygotowywane z myślą o przyszłych misjach ESA. Chcemy wysłać robota na Księżyc, aby mógł przeprowadzić badania geologiczne, które pozwolą nam stwierdzić, czy jest to miejsce do którego może przylecieć człowiek.
Dzięki zaangażowaniu zespołu naukowego i wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, kampus został wybrany w ESA do dwóch prestiżowych inicjatyw. ESA Special Fund, który umożliwia półroczne staże dla studentów i doktorantów z całej Europy oraz ISAFILAPONT / ESA Scale-up. Jest to program grantowy wspierający rozwój polskich firm z sektora kosmicznego (granty do 250 tys. euro).
W budynku połączonym przez śluzę z kopułą, goście Światowego Zjazdu Inżynierów Polskich, którego gospodarzem była Politechnika Poznańska, zwiedzali laboratorium klimatyczne wyposażone w: komorę termiczną niskich temperatur do badań w warunkach temperatur kriogenicznych, komorę ciśnień do badań w warunkach nadciśnień i wysokiej próżni oraz komorę klimatyczną badań w symulowanych warunkach zmiennych temperatur i wilgotności.
Byli też w laboratorium mikrograwitacji, wyposażonym w platformę beztarciowej symulacji mikrograwitacji z 12 kamerowym systemem optycznego śledzenia obiektów na powierzchni beztarciowej. W Centrum Kontroli Misji dla zarządzania poligonem i kontroli wykonywanych symulacji misji kosmicznych usłyszeli od specjalisty jak działa ten system.
Z misją na Ziemi i w kosmosie
Kampus Kąkolewo realizuje też zaawansowane projekty z zakresu obserwacji Ziemi, rolnictwa precyzyjnego, archeologii, a nawet poszukiwania kosmicznych śmieci. Dzięki temu, że działa tu jedno z najnowocześniejszych laboratoriów bezzałogowców w Polsce – z pełnym spektrum sensorów (kamery hiperspektralne, LIDAR-y, radary), które pozwalają nie tylko mierzyć, ale i zrozumieć zmiany zachodzące na naszej planecie.
Część badań prowadzona jest w specjalnie zrobotyzowanych kopułach astronomicznych, zlokalizowanych z dala od miejskiego zgiełku, gdzie możliwa jest m.in. komunikacja laserowa – jedna z technologii, które mogą w przyszłości zrewolucjonizować przesył danych w kosmosie.
Kąkolewo to dziś jedno z tych miejsc, gdzie młodzi naukowcy – zarówno z Polski, jak i całej Europy – mogą zyskać praktyczne doświadczenie, testować technologie i zamieniać je w realne rozwiązania dla przyszłych misji kosmicznych. Nie bez znaczenia jest też współpraca z Polską Agencją Żeglugi Powietrznej oraz dynamicznie rozwijającym się sektorem prywatnym (m.in. KP Labs, Creotech).
Jeśli przyszłość polskiego sektora kosmicznego zależy od tego, gdzie szkoli się jego kadry i testuje technologie, to Kampus Kąkolewo właśnie wysunął się na prowadzenie. I nie chodzi tu tylko o długość pasa startowego – lecz o realne zdolności do wynoszenia marzeń w kosmos.
Jolanta Czudak
