W kameralnym gronie eksperci rozmawiali z chorymi o pilnej potrzebie refundacji leków i dostępie do nowoczesnych terapii dla pacjentów ze schorzeniem Leśniowskiego-Crohna. Osoby dotknięte tą chorobą obawiają się braku refundacji leków, które w znaczący sposób mogą im pomóc w powrocie do normalnego funkcjonowania, bez uciążliwej biegunki, bólów brzucha i życia z myślą o permanentnej konieczności poszukiwania toalety. Ten „palący problem” doskwiera nie tylko „Łódzkim Zapaleńcom”, ale wszystkim osobom zmagającym się z tą ciężką i nieuleczalną chorobą, która dotyka przede wszystkim ludzi młodych poniżej 35. roku życia.
Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekła choroba zapalna przewodu pokarmowego o podłożu immunologicznym i nie w pełni poznanej etiopatogenezie. W Polsce na tę dolegliwość choruje nawet 30 000 – 40 000 osób. Wielu pacjentów ma także choroby współistniejące, które są następstwem zaburzeń układu immunologicznego lub stosowanych leków, zwłaszcza glikokortykosteroidów i leków immunosupresyjnych. Badanie ankietowe przeprowadzone w 2018 roku wśród pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelita wykazało, że niejednokrotnie towarzyszą im m. in.: choroba wrzodowa/refluks u 18 proc. chorych, niedoczynność lub nadczynność tarczycy u 13 proc., przewlekła choroba nerek i astma u 8 proc czy też nadciśnienie tętnicze u 7 proc.
Choroba Leśniowskiego-Crohna jest schorzeniem nieuleczalnym, ale celem procesu terapeutycznego jest zapobieganie kolejnym nawrotom i postępowi choroby, która może zajmować kolejne odcinki przewodu pokarmowego, prowadzić do pełnościennego nacieku zapalnego oraz rozwoju powikłań jelitowych i pozajelitowych. W efekcie licznych komplikacji powstających w wyniku niewłaściwego leczenia, pacjenci muszą zmierzyć się z koniecznością między innymi żywienia pozajelitowego lub enteralnego (przez sondę wprowadzoną do żołądka przez nos) i znaczną niepełnosprawnością w funkcjonowaniu na co dzień, są też narażeni na większe ryzyko zachorowania, chociażby, na raka jelita grubego i wiele innych chorób.
Przewlekły charakter schorzeń gastroenterologicznych i negatywny wpływ na pacjentów, rodzinę, opiekunów z jednej strony, a ograniczone środki przeznaczane z budżetu do tej pory na gastrologię z drugiej strony, nie pomagają lekarzom w prowadzeniu skutecznej terapii. Dlatego prof. Grażyna Rydzewska prezes Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego i prof. Jarosław Reguła krajowy konsultant w dziedzinie gastroenterologii wielokrotnie zwracali się z apelem do Ministerstwa Zdrowia o przeznaczenie oszczędności wynikających z wprowadzenia leków biopodobnych na refundację nowych innowacyjnych terapii chorób przewodu pokarmowego, umożliwiających poprawę zdrowia i jakości życia pacjentów.
Pacjenci potrzebują również wsparcia psychologicznego w funkcjonowaniu z chorobą, ale z pomocy psychologa korzysta tylko 8 proc. Jednak jedną z większych barier, z którą zmagają się pacjenci, jest ograniczona dostępność do nowoczesnych terapii.
W programie lekowym leczenia ch. Leśniowskiego-Crohna, na chwilę obecną, dostępne są tylko dwa leki biologiczne o tym samym mechanizmie działania, dla których weszły już odpowiedniki w postaci leków biopodobnych. Jak wynika z zapowiedzi Ministerstwa Zdrowia, dostępność do tańszych terapii ma dać możliwość wprowadzania nowych innowacyjnych leków. Warto zwrócić uwagę, że w ch. Leśniowskiego-Crohna mamy właśnie taką sytuację. Co więcej wprowadzenie do refundacji nowych leków biologicznych nie będzie generować dodatkowych kosztów dla NFZ. Szybsza skuteczniejsza interwencja pozwoli na realne oszczędności. W programie lekowym nie są przewidziane dodatkowe pieniądze, ale możliwość doboru terapii dopasowanej do potrzeb pacjenta będzie bardziej efektywna.
– W ostatnich latach pojawiło się kilka nowoczesnych leków, na które czekają również chorzy w Polsce. Zwykle nowe terapie są droższe od tych już dostępnych, ale ten koszt jest uzasadniony dodatkowymi efektami zdrowotnymi, które oferują nowe leki. Nowsze leki z reguły charakteryzują się korzystniejszym profilem bezpieczeństwa. To wszystko wpływa na poprawę jakości życia chorych. W trakcie procesu refundacyjnego AOTMiT weryfikuje te informacje i w oparciu o nie prezes AOTMiT wydaje swoją rekomendację, a ta w przypadku tych leków jest pozytywna. Należy pamiętać też, że przed wydaniem decyzji, cena podlega jeszcze negocjacjom z Komisją Ekonomiczną. W efekcie koszty nowej terapii nie muszą być wyższe od dotychczas refundowanych terapii. – wyjaśnił Cezary Pruszko, farmakoekonomista, ekspert ochrony zdrowia. Dodatkowo warto pamiętać, że w przypadku starszych leków pojawiają się już leki biopodobne, których refundacja istotnie zmniejsza wydatki z budżetu płatnika. Według naszych własnych wyliczeń opartych na dostępnych danych z NFZ, oszczędności wynikające z wprowadzenia biopodobnych leków biologicznych stosowanych w gastrologii można szacować nawet na poziomie 15 milionów PLN. Myślę, że te oszczędności w dużym stopniu mogą pokryć wydatki związane z refundacją nowoczesnych leków, na które czekają polscy chorzy. – dodaje Pruszko.
W warunkach ograniczonych nakładów na zdrowie i problemów z kapitałem pracy decydenci muszą dokonywać wyborów, których celem nie jest tylko leczenie, ale najwyższe jego rezultaty, mierzone np. kosztami pośrednimi. U chorych na ch. Leśniowskiego-Crohna średnia utrata ich produktywności z powodu absenteizmu i prezenteizmu wynosi łącznie 36 proc.. Trudno bowiem zapominać, że NFZ opłacając, mniej lub bardziej skuteczne leczenie, oddziałuje nie tylko na koszty zasiłków chorobowych i rentowych, które potem musi wypłacić ZUS, ale także wpływa na utratę dochodu nie wytworzonego przez chorego pracownika. – uważa dr Małgorzata Gałązka-Sobotka z Uczelni Łazarskiego.
Stowarzyszenie Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelita „Łódzcy Zapaleńcy” jest zaniepokojone zawieszeniem postępowania refundacyjnego na wniosek producenta w sprawie jednego z innowacyjnych leków, o czym poinformowało niedawno Ministerstwo Zdrowia. Optymizmem napawa natomiast fakt, że trwają negocjacje cenowe odnośnie drugiego leku. – Tym bardziej, że ten lek jest już refundowany we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. – ocenił Piotr Baranowski – przedstawiciel Stowarzyszenia Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelita „Łódzcy Zapaleńcy”.
Wnioskowanym okresem terapii dla tego leku w programie lekowym dla choroby Leśniowskiego-Crohna są 24 miesiące. W ramach obecnie obowiązującego programu lekowego czas trwania terapii ograniczony jest do 12 miesięcy lekiem biologicznym referencyjnym lub 24 miesięcy dla chorych leczonych biologicznymi lekami biopodobnymi. Leczenie drugim dostępnym w programie lekowym przeciwciałem monoklonalnym anty-TNFα, jest ograniczone do 12 miesięcy. Konieczność przerywania terapii to spore wyzwanie dla samych pacjentów, których stan zdrowia musi się znacząco pogorszyć, aby znów mogli korzystać z dobrodziejstwa leczenia biologicznego.
Mamy nadzieję, że dojdzie do porozumienia między Ministerstwem Zdrowia a producentem. Dla nas pacjentów ważne jest, aby lekarz mógł dysponować jak najszerszym wachlarzem dostępnych terapii i by były możliwości dopasowania leczenia do potrzeb konkretnego pacjenta. Tylko dzięki temu będzie ono naprawdę skuteczne. – komentuje Baranowski. Tymczasem aż 72% chorych obawia się braku refundacji wszystkich dostępnych leków, a 79% obawia się zbyt rygorystycznych kryteriów kwalifikacji do programu lekowego.[1] Chcielibyśmy, aby nasze problemy wynikające z charakteru choroby nie musiały koncentrować się na strachu o dostępność do właściwego, skutecznego leczenia. Chcemy móc skupić się na jakości życia z Crohnem tak, abyśmy byli jak najmniej przez samą chorobę ograniczeni. – dodał Baranowski.
Zarząd Stowarzyszenia „Łódzcy Zapaleńcy” wystosował pismo do Ministra Zdrowia z prośbą
o możliwość spotkania i rozmowy o obecnej sytuacji pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Pacjenci liczą na to, że ich głos zostanie wysłuchany i będą oni mogli być leczeni zgodnie z aktualnymi rekomendacjami.
Autorki: ewa.godlewska@knowpr.pl i iga.rawicka@g-communication.pl
