Otwockie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji odniosło podwójny sukces w trzeciej edycji ogólnopolskiego konkursu na „Inwestycję Roku 2017 Wod-kan” i „Managera Roku 2017 Wod-Kan”. Miejska spółka wygrała konkurencję w obu kategoriach wśród przedsiębiorstw branżowych, działających w miastach od 30 do 100 tys. mieszkańców. Kapituła konkursowa za najlepszą inwestycję minionego roku uznała modernizację oczyszczalni ścieków w Otwocku, a za najlepszego managera Mieczysława Kostyrę, prezesa OPWiK. Jeden laureat zdobył obie nagrody. W kilkuletniej historii konkursu taka sytuacja zdarzyła się po raz pierwszy.
Pokonanie konkurentów nie było łatwe, ale o zwycięstwie przesądziło modelowe zarządzanie firmą oraz efektywność wykorzystania nowatorskich rozwiązań, zastosowanych w zmodernizowanej oczyszczalni ścieków. W ciągu kilku poprzednich lat, z uwagi na brak środków, prowadzone były mniej znaczące inwestycje na terenie oczyszczalni. Wymianie podlegały najstarsze, wyeksploatowane urządzenia, drogie w eksploatacji. Całkowitego przekształcenia otwockiej oczyszczalni w nowoczesny obiekt, spełniający najwyższe europejskie standardy dokonano dopiero w wyniku przeprowadzonej modernizacji, która rozpoczęła się w 2016 i trwała do końca 2017 roku. Projekt obejmował realizację trzech głównych zadań: przebudowę gospodarki biogazowo – osadowej (zadanie II), rozbudowę części ściekowej (zadanie III) oraz remont przepompowni ścieków „Ługi” (zadanie IV). W ramach każdej z tych inwestycji zlikwidowano przestarzałe urządzenia, przebudowano obiekty istniejące i wybudowano nowe.
Stare schematy napowietrzania i układy technologiczne oczyszczania biologicznego ścieków wymieniono na najnowocześniejsze rozwiązania, dostępne na światowym rynku. Nowy blok biologiczny z niezwykle efektywnym napowietrzaniem, wyposażony w energooszczędne urządzenia i automatyczny proces sterowania znacznie obniżył koszty funkcjonowania oczyszczalni. Wszystkie prace zakończone zostały w 2017 roku. W ostatnim dniu stycznia br. OPWiK uzyskało pozwolenie na użytkowanie nowych i rozbudowanych obiektów oczyszczalni ścieków. Generalnym wykonawcą inwestycji była spółka Ekolog, która swoje pierwsze kroki na rodzimym rynku stawiała ponad trzydzieści lat temu zajmując się budową infrastruktury dla ochrony środowiska. Ekolog w wielu aspektach swojej działalności była w Polsce prekursorem.
Technologiczne zmiany w wyniku realizacji inwestycji
W ramach przeprowadzonej modernizacji wybudowano nowy trójfazowy blok biologiczny z dwoma niezależnymi ciągami oraz stację dmuchaw z urządzeniami do napowietrzania ścieków w reaktorze biologicznym. 
Wykonano też drugi niezależny ciąg stacji zlewnej do przyjmowania ścieków dowożonych, podwyższający efektywność wstępnego podczyszczania ścieków, a także zbiornik osadu przefermentowanego i kompleksową instalację biogazową, z urządzeniami do jego uzdatniania. Przetwarzany w urządzeniach kogeneracyjnych biogaz wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej i cieplnej na potrzeby oczyszczalni ścieków. 
Do układu technologicznego przywrócono dwa osadniki wtórne wraz z komorami oraz zapewniono możliwość zmagazynowania fali zanieczyszczeń dopływających na oczyszczalnię podczas gwałtownych opadów w zbiorniku retencyjnym. Zintegrowany układ automatycznego odbioru ścieków z wozów asenizacyjnych z nowym układem wizualno-dźwiękowym pozwala na pełną kontrolę ilości i jakości przywożonych ścieków. W celu minimalizacji oddziaływania obiektów na środowisko naturalne przebudowane zagęszczacze osadu zostały zhermetyzowane, a odory odprowadzone na biofiltr. Wokół nowych obiektów rozbudowano układ dróg wewnętrznych.
Modernizacja obejmowała również remont pompowni „Ługi”, polegający na wykonaniu nowych zabezpieczeń konstrukcji betonów, zamontowaniu nowoczesnych i energooszczędnych pomp oraz zabezpieczeniu układu na dopływie ścieków poprzez montaż rozdrabniarki. Pompownia wraz z komorą rozprężną zostały zhermetyzowane w celu ograniczenia jej oddziaływania na środowisko.
Dostawcami najwyższej klasy instalacji i urządzeń, w które wyposażono wszystkie obiekty na terenie oczyszczalni były renomowane firmy produkcyjne zarówno z Polski jak i innych krajów europejskich oraz USA (między innymi: Huber, Heymowski, Jafar, Mevapol, Poleko Aparatura, Sigatech, Wilo, Xylem, Zickert . Imponującym dopełnieniem wprowadzonych technologii jest inteligentny system sterowania firmy Hach.
System sterowania procesami technologicznymi RTC
W otwockiej oczyszczalni zainstalowano inteligentny system RTC (Real Time Control) firmy Hach, wyposażony w moduły do optymalizowania efektywności energetycznej procesów oczyszczania ścieków w zakresie intensywności natleniania, recyrkulacji wewnętrznej i zużycia koagulantu stosowanego do chemicznego usuwania fosforu. Wszystkie moduły kontroli procesu technologicznego działają wspólnie, optymalizując działania części biologicznej oczyszczalni. Innowacyjne oprogramowanie umożliwia regulację procesu technologicznego w czasie rzeczywistym w celu pełnego wykorzystania możliwości układu i obniżenia kosztów. 
Moduły sterowania z wykorzystaniem aparatury pomiarowej on-line w sposób ciągły analizują aktualne ładunki zanieczyszczeń w ściekach oraz warunki pracy (temperaturę, stężenie osadu i wiek osadu). System analizuje parametry ścieków i w pełni wykorzystuje technologiczną przepustowość oczyszczalni. Współpracuje z elementami programów optymalizujących procesy zagęszczania i odwadniania osadów ściekowych, które wcześniej zostały uruchomione w otwockiej oczyszczalni ścieków. Z systemem optymalizacji opartym na modułach RTC standardowo współpracuje system diagnostyczny urządzeń kontrolno-pomiarowych dostarczający informacji o wiarygodności pomiaru i wymaganiach serwisowych. Pomiar stężenia azotu na wylocie reaktora jest stale porównywalny z wartością oczekiwaną przez operatora.
Uzyskane efekty
Wszystkie zadania związane z rozbudową i modernizacją oczyszczalni ścieków zrealizowano dzięki pożyczkom z WFOŚiGW. Każda próba sięgania po unijne dotacje na ten cel była skutecznie torpedowana przez grupę radnych koalicyjnych w Otwocku, którzy robili wszystko, żeby nie udało się tej inwestycji wykonać. Niechęć radnych do prezydenta miasta, pogłębiona jeszcze po nieudanej próbie odwołania go w referendum, przeniosła się również na działania OPWiK. Przez bezzasadne interwencje oponentów w ponad dwudziestu instytucjach i organach państwowych miejska spółka straciła szansę na uzyskanie łącznie ponad 50 mln zł z funduszy unijnych. Wsparciem dla działań inwestycyjnych OPWiK były w tej sytuacji pożyczki z WFOŚiGW. Bez tej dźwigni finansowej dostosowanie procesu oczyszczania ścieków do najwyższych europejskich standardów byłoby niemożliwe.
Zasadniczym celem modernizacji oczyszczalni ścieków w Otwocku było zwiększenie przepustowości projektowej oczyszczalni z 82 750 RLM do 139 500 RLM, a tym samym poprawa efektywności oczyszczania ścieków przede wszystkim w zakresie związków biogennych, przy zachowanej przepustowości oczyszczalni (Q d śr.=15.500 m3/d).
Zastosowanie najnowszej generacji urządzeń i systemów, sterujących procesami technologicznymi przyniosło bardzo dobre efekty ekologiczne. Po wykonaniu prac modernizacyjnych redukcja związków azotu i fosforu w oczyszczonych ściekach, odprowadzanych do środowiska zmniejszyła się prawie dwukrotnie w porównaniu ze stanem sprzed modernizacji, osiągając poziom znacznie niższy od wymaganego przepisami. Zakres zrealizowanych prac nie zmienił przepustowości oczyszczalni ścieków (Qdśr.=15.500 m3/d), ale znacząco zwiększył efektywność oczyszczania ścieków. 
Uzyskanie tak dobrych efektów ekologicznych to zasługa nie tylko odpowiednio dobranych technologii, ale również profesjonalizmu zatrudnionej w przedsiębiorstwie kadry. Na etapie przygotowania projektu inżynierowie dzieli się specjalistyczną wiedzą z projektantami z Budownictwa Komunalnego we Wrocławiu i analizowali efektywność procesu w najdrobniejszych szczegółach z generalnym wykonawcą, firmą EKOLOG. Wykształcona kadra jest podstawą sukcesu OPWiK.
Od kilku miesięcy trwa ostatni etap kompleksowej modernizacji otwockiej oczyszczalni, który obejmuje realizację zadań związanych z procesem biologicznego przetwarzania osadów ściekowych i odzyskiem biogazu oraz odwadniania i higienizacji osadu. Pozwoli to na znaczne zwiększenie produkcji energii elektrycznej z biogazu na potrzeby oczyszczalni ścieków i dalszą optymalizację działalności przedsiębiorstwa. Produkcja zielonej energii wpisuje się doskonale w założenia rządowej strategii odpowiedzialnego rozwoju i walki ze smogiem. Inwestycję o wartości 18 mln zł brutto realizuje Mostostal Warszawa S.A. Jej zakończenie planowane jest pod koniec bieżącego roku.
Manager Roku 2017 Wod-Kan
Prezes OPWiK, Mieczysław Kostyra z branżą wod-kan związany jest od 11 lat, ale z gospodarką komunalną od ponad 30 lat. W 2007 roku został powołany przez Prezydenta Miasta Otwock do przekształcenia Otwockiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji (zakładu budżetowego) w spółkę prawa handlowego. Od tego momentu nieprzerwanie kieruje Otwockim Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji. W tym czasie spółka przeszła gruntowne zmiany organizacyjne, uruchomiła infrastrukturalne procesy inwestycyjne i modernizacyjne liczone w dziesiątkach milionów złotych, wdrożyła wiele systemów wspomagania zarządzania przedsiębiorstwem oraz obsługi sprzedaży i klientów. Zintegrowany system IFS Applications™ którym objęto wszystkie procesy biznesowe w przedsiębiorstwie, w tym zarządzanie, obsługę zamówień publicznych oraz planowanie i rozwój inwestycji niedawno nagrodzony został w Stanach Zjednoczonych na dorocznej gali Partner Network Summit w Atlancie. OPWiK jest jedynym przedsiębiorstwem branżowym w kraju, w którym wszystkie procesy firmy zebrane są w jednej bazie danych. Pod tym względem otwocka spółka jest bez wątpienia prekursorem takiego rozwiązania w Polsce. Wprowadzenie 6 standardów ISO oraz elektronicznego system najnowszej generacji do ewidencji i zarządzania spółką oraz całą infrastrukturą, zdecydowanie usprawniło i uporządkowało wszystkie działania w przedsiębiorstwie.
Autor Jolanta Czudak
