Nowatorskie technologie pozwalają coraz skuteczniej diagnozować i leczyć choroby siatkówki oka. Stowarzyszenie Chirurgów Okulistów Polskich (SCOP) wspólnie z redakcją portalu liderzyinnowacyjnosci.com, przyznało już po raz czwarty „Patenty Liderów Innowacyjności” za przełomowe rozwiązania diagnostyczne i terapie lekowe. Kapituła pod przewodnictwem prof. Roberta Rejdaka, prezesa SCOP, nagrodziła dwóch światowej sławy uczonych: prof. Axela Petzolda za wybitne osiągnięcia w dziedzinie neurooftalmologii oraz prof. Macieja Wojtkowskiego za innowacyjne rozwiązania w diagnostyce tkanek gałki ocznej.
Prof. Axel Petzold
Światowej sławy neurolog profesor Petzold od ponad dwóch dekad wytycza kierunki w badaniach nad mózgiem i nad układem nerwowym. Jego rozległe doświadczenie w zakresie neurologii i neurookulistyki obejmuje dziedziny kliniczne i badawcze, ze szczególnym uwzględnieniem stwardnienia rozsianego, zapalenia nerwu wzrokowego, neurodegeneracji i opieki neurokrytycznej. Współpracuje m.in. z ośrodkami: The National Hospital for Neurology and Neurosurgery-University College London, Moorfields Eye Hospital in London oraz Neuro-ophthalmology Expert Centre, Amsterdam University Medical Center. Jako ekspert w dziedzinie neurookulistyki, wspólnie z międzynarodowym zespołem specjalistów opracował nową klasyfikację chorób nerwu wzrokowego z uwzględnieniem kryteriów diagnostycznych i jednostek chorobowych. Naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie: profesorowie Robert Rejdak i Konrad Rejdak, z którymi prof. Petzold współpracuje od 25 lat, byli jedynymi przedstawicielami z Polski w tym interdyscyplinarnym zespole.
Prof. Petzold płynnie łączy badania kliniczne z najnowocześniejszymi badaniami obrazowymi i biomarkerami. Jego zaangażowanie w rozwój tej dziedziny podkreśla prestiżowe członkostwo w Royal College of Physicians (2019), Royal College of Ophthalmologists (2021) i Royal College of Pathology (2021).
W trakcie wielodziedzinowej działalności zawodowej, prof. Petzold zajmował kluczowe stanowiska kierownicze, w tym przewodniczącego ds. neurookulistyki w europejskich sieciach referencyjnych ds. chorób rzadkich w latach 2016-2020. Był także kluczową postacią w zarządzie IMSVISUAL i członkiem komitetu sterującego United Kingdom BioBank Eye and Vision Consortium.
Znakomita kariera prof. Axela Petzolda i jego multidyscyplinarny wkład znacząco przyczyniły się do rozwoju i lepszego zrozumienia neurologii i neurookulistyki. Jego praca z optyczną koherentną tomografią w domenie spektralnej odegrała kluczową rolę w integracji tej istotnej techniki obrazowania z różnymi liniami badawczymi w wielu dyscyplinach.
Prof. dr hab. Maciej Wojtkowski, dyrektor ICTER
Prof. Maciej Wojtkowski od dwóch dekad rewolucjonizuje technologie obrazowania procesów zachodzących w oku, ułatwiając okulistom wykonywanie zabiegów ratujących wzrok. Wniósł znaczący wkład w rozwój optycznych metod obrazowania tkanki. Wraz z kolegami z Zespołu Fizyki Medycznej UMK w Toruniu skonstruował pierwsze na świecie urządzenie do obrazowania siatkówki za pomocą tomografii optycznej SOCT. Technologia ta jest jednym z najbardziej podstawowych i najdokładniejszych badań wykorzystywanych w diagnostyce chorób oczu, która pozwala szczegółowo obejrzeć poszczególne struktury oczu.
Kolejne badania nad dalszym rozwojem tej technologii polegają na opracowaniu precyzyjnych urządzeń do wczesnego wykrywania subtelnych zmian chorobowych w tkankach gałki ocznej, rewolucjonizując diagnostykę i leczenie najtrudniejszych chorób wzroku. Pracuje nad tym interdyscyplinarny zespół światowej klasy naukowców w założonym przed 5 laty i kierowanym przez prof. Macieja Wojtkowskiego, Międzynarodowym Centrum Badań Oka (ICTER), działającym przy Instytucie Chemii Fizycznej PAN.
Naukowcy wprowadzają nową metodę obrazowania pochodną do OCT. Jest to jeszcze lepsza czasowo-częstotliwościowa tomografia optyczna (Spatio-Temporal Optical Coherence Tomography, STOC-T), która tłumi szumy i pozwala na uzyskiwanie dokładnych obrazów, umożliwiając diagnozowanie zmian na wczesnym etapie rozwoju choroby. Jednym z kierunków zastosowania technologii STOC-T jest Optoretinografia (ORG).
Część z opracowanych w ICTER technologii jest na etapie wdrażania. Jedną z nich jest innowacyjna metoda pozwalająca na obrazowanie siatkówki za pomocą tzw. fluorescencji ze wzbudzeniem dwufotonowym. Pozwala ona w najmniejszej, chemicznej skali sprawdzać, czy komórki odpowiedzialne za proces widzenia działają prawidłowo. Kolejną metodą jest optoretinografia, umożliwiająca precyzyjne mierzenie reakcji obecnych w siatkówce fotoreceptorów na światło. Obie techniki mogą służyć do diagnozowania schorzeń narządu wzroku, ale umożliwiają też analizowanie czy wdrożone terapie odnoszą zakładane skutki. W przypadku optoretinografii technika wymaga niewyobrażalnej dotąd precyzji – urządzenia pomiarowe muszą wykrywać wydłużanie się światłoczułych komórek oka o 1 nanometr, mimo poruszania się całego organu. Rozwiązania opracowane i koordynowane przez prof. Macieja Wojtkowskiego w ICTER mają znaczenie fundamentalne w diagnostyce chorób wzroku.
ICTER współpracuje z czołowymi ośrodkami badań oka na świecie, w tym z University College London – partnerem strategicznym centrum, a także londyńskim szpitalem Moorfields Eye Hospital oraz Uniwersytetem Kalifornijskim w Irvine. (JC)
