Rezygnacja z systemu ewaluacji jednostek naukowych i zastąpienie go systemem oceny środowiskowej (peer review) jest jedną z propozycji zmian przedstawioną przez zespół doradczy przy Polskiej Akademii Nauk – wynika z informacji udostępnionej przez PAN.
Zespół doradczy przy Prezesie Polskiej Akademii Nauk do spraw ewaluacji jakości działalności naukowej został powołany 7 marca 2024 r. – jego zadaniem było wypracowanie propozycji zmian tych zasad tak, aby były one zgodne z zapisami Agreement on Reforming Research Assessment (unijny dokument z 2022 r. dotyczący reformy oceny badań naukowych). W składzie zespołu znaleźli się: prof. Andrzej Jajszczyk, prof. Janusz Bujnicki, prof. Agnieszka Chacińska, prof. Justyna Olko, dr Piotr Sankowski oraz prof. Maciej Żylicz.
Efektem prac zespołu jest raport, w którym naukowcy zwracają uwagę m.in. na fakt, że stosowany obecnie w Polsce system ewaluacji jednostek naukowych jest mocno niedoskonały i wszędzie, gdzie jest to możliwe, powinien zostać zarzucony na rzecz systemu oceny środowiskowej (peer review).
„Mając jednak na względzie świadomość, że pełna ocena ekspercka wszystkich jednostek naukowych w Polsce nie jest możliwa, naukowcy rekomendują rozwiązanie, zgodnie z którym byłaby ona stosowana tylko w przypadku najlepszych, zbliżonych do światowego poziomu naukowego jednostek. Proponują również, aby ewaluacji podlegały nie dyscypliny (jak ma to miejsce obecnie), ale jednostki naukowe” – napisano w komunikacie opublikowanym na stronie PAN.
Zdaniem ekspertów finansowanie wszystkich jednostek naukowych miałoby składać się z dwóch podstawowych części: subwencji zależnej od liczby zatrudnionych i współczynnika kosztochłonności oraz funduszu uzupełniającego, stanowiącego procent z sumy uzyskanej przez daną jednostkę z grantów przyznanych indywidualnym badaczom przez agencje prowadzące konkursy na finansowanie badań naukowych. Proponują także wprowadzenie „opcjonalnej ewaluacji eksperckiej, pozwalającej jednostkom na uzyskanie dodatkowych środków za ponadprzeciętne wyniki naukowe”.
W opinii autorów „proponowany system oceny i związanej z nim dystrybucji funduszy jest stosunkowo prosty i mało podatny na manipulacje, a ocena skupia się na najlepszych osiągnięciach i rezygnuje z nacisku na ilość dorobku naukowego. Zaproponowane rozwiązanie ma za to stymulować jednostki do podnoszenia jakości i efektywności badań naukowych, a także motywować władze jednostek do zatrudniania możliwie najlepszych naukowców”.
Pełny raport można przeczytać na stronie PAN: https://pan.pl/propozycja-nowego-systemu-ewaluacji-i-finansowania-badan-naukowych-juz-gotowa/ (PAP)
