Ośrodek CENTERA w Warszawie opracowuje technologie, które mogą zrewolucjonizować telekomunikację, bezpieczeństwo i przemysł. Prowadzone są tam badania nad podstawowymi i aplikacyjnymi własnościami promieniowania terahercowego. Ośrodek powstał dzięki Funduszom Europejskim z Programu Inteligentny Rozwój (POIR) przyznanym przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB). Dziennikarze mogli zapoznać się 14 września br. z osiągnięciami centrum, zwiedzić jego laboratoria i porozmawiać z naukowcami o ich pracy oraz szansach, jakie daje rozwój tych technologii.
CENTERA jest jedną z 14 Międzynarodowych Agend Badawczych realizowanych w naszym kraju. Badania MAB-ów mają międzynarodowy, interdyscyplinarny charakter, a wyniki badań mają pozwolić na opracowanie technologii, które przyniosą korzyści społeczeństwu i znajdą zastosowanie w nauce i gospodarce.
– Międzynarodowe Agendy Badawcze, takie jak CENTERA, stwarzają najlepszym naukowcom z Polski i zagranicy doskonałe warunki do pracy w naszym kraju. Zapewniają im wolność uprawiania nauki oraz dają dostęp do światowej klasy laboratoriów – mówi prof. dr hab. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. –To sposób na to, by przyjeżdżali do nas czołowi badacze z całego świata i by wracali tu najwybitniejsi polscy naukowcy. W obecnych czasach, gdy mobilność badaczy jest bardzo duża, trzeba tworzyć w Polsce miejsca, które są konkurencyjne i oferują możliwość prowadzenia badań na najwyższym poziomie. Cieszymy się, że w toku naszego projektu udało się stworzyć aż 14 takich miejsc.
Założycielami ośrodka CENTERA są światowej sławy polscy fizycy, prof. dr hab. Wojciech Knap i prof. dr hab. Thomas Skotnicki. Ośrodek jest związany z Instytutem Wysokich Ciśnień Polskiej Akademii Nauk. CENTERA aktywnie kooperuje z ośrodkami spoza Polski, m.in. z Laboratorium Charlesa Coulomba na Uniwersytecie Montpellier oraz Instytutem Elektroniki, Mikroelektroniki i Nanotechnologii (IEMN) w Lille oraz z Uniwersytetem Goethego we Frankfurcie.
Celem prac badawczych prowadzonych w ośrodku CENTERA jest rozwój technologii terahercowych. Promieniowanie terahercowe (THz, zwane też falami submilimetrowymi) to promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwościach rzędu 1012 Hz, o zakresie leżącym pomiędzy podczerwienią a mikrofalami. Jest ono obecnie stosunkowo rzadko wykorzystywane, choć ma ogromny potencjał.
– Telefony, z których dziś korzystamy, działają na falach o częstotliwości kilku gigaherców. Ta częstotliwość ogranicza jednak to, jak szybko możemy przesyłać dane. Aby zrobić to tysiąc razy szybciej, musimy odpowiednio zwiększyć częstotliwość, a to oznacza, że w przyszłości, będziemy w komunikacji musieli korzystać właśnie z fal terahercowych – wyjaśnia prof. dr hab. Wojciech Knap.
Telekomunikacja jest zaledwie jednym z możliwych zastosowań technologii opracowywanych w ośrodku CENTERA. Fale terahercowe łatwo przenikają przez różne materiały, nie wywierając żadnych negatywnych skutków ubocznych. Doskonale nadają się więc m.in. do tworzenia skanerów bezpieczeństwa, ale pozwalają też testować w sposób bezpieczny jakość materiałów czy paliw, w tym paliwa wodorowego.
– Jesteśmy w stanie wykrywać niewidoczne obiekty, na przykład ukryte pod koszulą czy w kopercie. Możemy także prowadzić tzw. non-destructive testing, czyli testowanie produktów bez ich uszkodzenia czy zniszczenia. Możemy wyszukiwać defekty w żywności, plastikach czy drewnie – mówi prof. Knap.
Sześć grup badawczych w ośrodku prowadzi zarówno badania podstawowe, jak i nakierowane na bezpośrednie aplikacje technologii terahercowych. W skład zespołu wchodzi około 60 naukowców, w tym chemików, fizyków, elektroników oraz ekspertów z zakresu biomedycyny i materiałoznawstwa.
Wśród możliwych zastosowań fal terahercowych są m.in. mikroskopy medyczne na potrzeby chirurgii onkologicznej, badanie gazów wydychanych przez człowieka w celu wykrywania cukrzycy i nowotworów oraz kontrola zawartości wody w liściach roślin dla automatycznego sterowania ich nawadnianiem.
Wsparcie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze pozwala prowadzić w Polsce badania poświęcone najważniejszym problemom naukowym naszych czasów. Daje też szansę na zwiększenie innowacyjności polskiej gospodarki. MAB CENTERA nawiązał już współpracę z kilkoma polskimi i zagranicznymi partnerami biznesowymi, którzy są zainteresowani rozwijaniem technologii telekomunikacyjnych oraz pozwalających na testowanie produktów na liniach fabrycznych.
Spotkanie dla prasy, które odbyło się 14 września 2023 r., było dla dziennikarzy szansą na poznanie wyników najnowszych badań ośrodka i rozmowę z ekspertami. Ze względu na bliską współpracę CENTERA z ośrodkami naukowymi z Francji, w spotkaniu udział wziął prof. dr hab. Jean-Luc Schneider – Attaché ds. nauki i współpracy uniwersyteckiej w Ambasadzie Francji w Polsce.
Szymon Łagowski, Account Executive – Dział PR
