Czy Polki czują się wolne, spełnione, przedsiębiorcze? Jakie są aspiracje i wartości w życiu współczesnej kobiety? Jak kobiety postrzegają swoje miejsce w rodzinie, czy chcą być matkami? Jakie znaczenie ma dla nich kariera i samorealizacja? – na te i inne pytania próbowali odpowiedzieć uczestnicy konferencji #Kobieta2021, która odbyła się 8 marca w Warszawie z inicjatywy poseł Jadwigi Emilewicz.
W konferencji wzięli udział dr Adriana Bartnik, socjolog, prawnik i politolog, mediator w sporach pracowniczych, pracownik Politechniki Warszawskiej, adw. Wanda Buk, wiceprezes GK PGE, Joanna Paciorek, wiceprezes Fundacji Świętego Mikołaja, autorka książki „Mama w pracy”, Krystyna Różańska – Gorgolewska, kurator w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski oraz prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS. Tłem dyskusji na temat współczesnych Polek i Europejek była analiza zleconego przez PAIH raportu „Badania opinii dotyczące przedsiębiorczości kobiet w Polsce i wybranych krajach europejskich”.
Celem raportu było zebranie danych na temat postaw współczesnych kobiet wobec rodziny, pracy zawodowej, ich aspiracji i wartości, jakimi kierują się w życiu. Międzynarodowy zasięg badania pozwolił na ukazanie Polek na tle wybranych krajów europejskich. Istotnym celem badania było dostarczenie użytecznej i aktualnej wiedzy, która posłuży instytucjom publicznym do projektowania i wdrażania coraz lepszych instrumentów wspierających aktywność zawodową kobiet w Polsce, ale także pomagających godzić wielowymiarowość wszystkich aspektów życia Polek. Badanie objęło populację Polski oraz sześciu krajów Unii Europejskiej: Włoch, Francji, Szwecji, Czech, Słowacji oraz Węgier. Badanie dotyczyło następujących aspektów: aspiracji i wartości w życiu współczesnej kobiety; stosunku do – pracy zawodowej i miejsca pracy zawodowej w życiu; macierzyństwa, przedsiębiorczości, czy zmian klimatycznych oraz decyzji zakupowych.
– Badania potwierdzają to, co tak naprawdę od dawna wiemy intuicyjnie. Nie ma jednego modelu kobiety. Współczesnej Polki nie da się opisać według jednego wzoru. Każda z nas jest inna, ma inne potrzeby i wyznaje różne wartości. Dlatego narzucanie jednego modelu aktywności zawodowej jest nie tylko błędem, ale przejawem dyskryminacji. To, czym powinno kierować się państwo to rozwijanie różnorodnych mechanizmów wspierających kobiety. Zarówno tych, które chcą dzielić obowiązki domowe z pracą zawodową, jak i tych, które decydują się pozostać w domu i pracować na rzecz rodziny – powiedziała Jadwiga Emilewicz.
Jak zaznaczyła, założenie, że wszystkie kobiety muszą być aktywne zawodowo jest równie dyskryminujące jak przekonanie, że ich praca zawodowa jest mniej warta od pracy mężczyzn
Nie ma jednego profilu współczesnej Polki
Badanie wyraźnie pokazuje, że obraz życia polskich kobiet, ich wartości, aspiracji, nastawienia do różnych obszarów życia jest bardzo zróżnicowany. Głównym czynnikiem różnicującym jest etap życia kobiety, w tym to, czy jest już mamą i w jakim wieku są jej dzieci. Znaczenie ma również wielkość miejsca jej zamieszkania, a także typ rodziny, w której kobieta dorastała, jaką rolę w rodzinie pełniła mama i babcia, jak traktowali je mężczyźni z rodziny.
Jesteśmy świadkami kulturowo – pokoleniowych przemian wpływających na życie współczesnych Polek. Badanie pozwoliło wskazać wiele jego pozytywnych stron: zmiana sposobu oceny kobiet, akceptacja wielości ról jakie spełniają oraz ich wyborów życiowych. Jak wynika z raportu nadal jednak istnieją obszary życia, w których pozycja kobiet jest niższa niż w przypadku mężczyzn, w których kobiety traktowane są gorzej.
Badanie pozwoliło również poznać drugą stronę przemian – kobiety dostrzegają konsekwencje równouprawnienia, o które walczyły i walczą nadal. Wielogodzinna praca zawodowa, nadmiar obowiązków, przejęcie odpowiedzialności za tradycyjne męskie obszary życia rodzinnego powodują, że niektóre kobiety wyrażają żal i tęsknotę za czasami, w których wymagało się od nich jedynie pracy w domu i opieki nad dziećmi. Rozczarowanie równouprawnieniem jest emocją, którą odczytać można w wypowiedziach wszystkich kobiet – bez względu na ich miejsce zamieszkania.
Kobiety muszą nadal walczyć „o swoje”
Współczesna Polka musi włożyć podwójny wysiłek, aby zrealizować samodzielnie swój cel niezgodny z tradycyjnym modelem np. podjąć wymarzoną pracę, osiągnąć sukces zawodowy, zostać dobrym kierowcą, kupić sobie wymarzony samochód za własne pieniądze.
Po pierwsze musi mieć kompetencje i inne zasoby, aby móc osiągnąć swój cel. Po drugie, musi pokonać stereotypy, presję społeczną i poradzić sobie z poczuciem winy, że nie spełnia przekazu pokoleniowego. Podejmując pracę zawodową, musi przekonywać innych i samą siebie, że da radę udźwignąć obowiązki zawodowe i domowe, że nie zaniedba dzieci.
Pracując zawodowo, musi starać się nadrabiać czas poświęcony na zwolnienia lekarskie z powodu choroby dziecka, przynosząc pracę do domu i wykonując ją wieczorami. Musi jednocześnie zrezygnować z własnego czasu wolnego na rzecz zajęcia się dziećmi.
Wygórowane wymagania społeczne wobec kobiet
Współczesna Polka ma być atrakcyjną „wizytówką” swojego męża, jego opiekunką i matką dla swoich dzieci. Multizadaniowym menadżerem i pracownikiem w jednym. W naszej tradycji dzieci są domeną matek – to na nich spoczywa nadal główny obowiązek codziennej opieki. W wielu rodzinach mężczyzna coraz bardziej angażuje się w obowiązki domowe, jednak najczęściej tylko pomaga kobiecie.
Polka powinna podejmować pracę zawodową, bo kobieta zajmująca się tylko domem i dziećmi jest negatywnie społecznie zaetykietowana (głównie przez same kobiety). Wysoko ustawiona poprzeczka wobec kobiet powoduje, że czują się przemęczone i niejednokrotnie sfrustrowane. Niektóre z nich, jak wynika z badań, chcą pracować mniej, nie chcą równouprawnienia, tęsknią za tradycyjnymi wartościami i spokojniejszym życiem, za prawdziwą kobiecością.
Młode kobiety sprzeciwiające się tradycyjnemu modelowi szukają partnerów z równie wysoko ustawioną poprzeczką – rozumiejących, na czym polega równouprawnienie w rodzinie. Nie znajdują ich łatwo.
Więcej: Biuro Poselskie Jadwigi Emilewicz
