Wizyta papieża Franciszka w Preszowie była wielkim świętem dla Słowackiego Kościoła Greckokatolickiego, który przed 71 laty został rozwiązany na tzw. „pseudosynodzie” w Preszowie. W głównym ośrodku wyznawców tego kościoła, Ojciec Święty przewodniczył 14 września Boskiej Liturgii Świętego Jana Chryzostoma w obrządku bizantyjskim, z którym zetknął się wiele lat temu w Buenos Aires. Celebrują liturgię w święto Podwyższenia Krzyża Świętego, papież zaapelował, aby nie sprowadzać krzyża do przedmiotu kultu, a tym bardziej do symbolu politycznego czy do znaku prestiżu religijnego i społecznego.
Kościół greckokatolicki jest wspólnotą chrześcijan obrządku bizantyńskiego, która uznaje prymat papieża i stosuje dogmatykę katolicką, przy zachowaniu prawosławnych odrębności liturgicznych i prawnych.
Papież Franciszek przypomniał, że w słowackim Kościele obydwu obrządków nie brakowało w przeszłości świadków-męczenników. Zaznaczył, że także i dziś potrzebne jest świadectwo wiary. Może być ono jednak podważone przez światowość i przeciętność. Świadek, który ma krzyż w sercu, a nie tylko na szyi, nie postrzega nikogo jako nieprzyjaciela, ale wszystkich jako braci i siostry, nie rozpamiętuje przeszłych krzywd ani nie narzeka na teraźniejszość. Nie korzysta z dróg podstępu i władzy światowej, nie szuka własnych korzyści, dąży wytrwale tylko do pokornej miłości – wskazał Ojciec Święty.
Papież zachęcił słowackich grekokatolików, by pamiętali o ludziach, którzy ich karmili i wychowywali w wierze. Zaznaczył, że wiara rozprzestrzenia się „nie poprzez potęgi świata, ale poprzez mądrość krzyża; nie poprzez struktury, ale poprzez świadectwo”. Podkreślił, że wzorem świadka jest Matka Boża. „Za Jej wstawiennictwem prośmy o łaskę nawrócenia spojrzenia naszego serca ku Ukrzyżowanemu. Wtedy nasza wiara będzie mogła rozkwitnąć w pełni, wtedy dojrzeją owoce naszego świadectwa” – powiedział Franciszek na zakończenie homilii w Preszowie.
Franciszkowi nie jest obcy obrządek bizantyjski, gdyż jako arcybiskup Buenos Aires był również ordynariuszem dla wiernych katolickich Kościołów wschodnich. Papież dobrze też zna abp Babjaka SJ, stojącego na czele Słowackiego Kościoła Greckokatolickiego, który często przyjeżdża do Rzymu jako członek watykańskiej Kongregacji ds. Kościołów Wschodnich.
Grekokatolicy mieszkają głównie we wschodniej Słowacji wzdłuż granic z Polską i Ukrainą. Liczący ok. 230 tys. wiernych Kościół jest podzielony na archieparchię (archidiecezję) preszowską oraz eparchie (diecezje) koszycką i bratysławską. Powodem powstania tej ostatniej w 2008 roku była liczna migracja wiernych ze wschodniej Słowacji do bogatej ekonomicznie zachodniej Słowacji.
Słowacki Kościół Greckokatolicki liczy ponad 500 kapłanów, 120 zakonnic i 50 zakonników. Kościół prowadzi też kilka szkół podstawowych i średnich.
