Są przed trzydziestką, a mają już sukcesy naukowe na światową skalę. Na Zamku Królewskim w Warszawie najzdolniejsi młodzi naukowcy w Polsce odebrali 14 czerwca prestiżowe stypendia START, przyznawane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej młodym badaczkom i badaczom, którzy mają wybitne osiągnięcia naukowe. W tym roku stypendia zostały wręczone po raz 33. Nabór wniosków do kolejnego konkursu rozpocznie się jesienią br.
Program START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest najstarszym w Polsce programem stypendialnym dla najlepszych młodych naukowców reprezentujących wszystkie dziedziny nauki. Jego celem jest wspieranie wybitnych młodych uczonych i zachęcanie ich do dalszego rozwoju naukowego. Laureaci i laureatki programu START w edycji 2025 otrzymają roczne stypendium w wysokości 30 tys. zł. Łączna kwota przeznaczona przez FNP na stypendia w 33. konkursie w programie START to ponad 3 mln zł.
W przemówieniu otwierającym wydarzenie, na znaczenie przełomowości i potrzebę poszukiwania nowych ścieżek w nauce zwrócił uwagę prof. Maciej Żylicz, prezes zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej – „Prawdziwy przełom w nauce oznacza zmianę paradygmatu w danej dziedzinie – nie może być ograniczony do lokalnej skali, musi mieć wymiar globalny. W nauce bardzo ważna jest ciekawość. To ona popycha nas do zadawania trudnych pytań i podejmowania ryzyka intelektualnego – a to właśnie pierwszy krok na drodze do stania się dobrym naukowcem”.
Do tegorocznego konkursu zgłoszono 725 wniosków. Laureaci i laureatki programu START zostali wybrani w drodze wieloetapowego konkursu, w którym oceniano jakość ich dotychczasowego dorobku naukowego. 32 % wszystkich nagrodzonych posiada stopień doktora (w Polsce przeciętny wiek uzyskiwania doktoratu wynosi około 35 lat).
Wśród nagrodzonych w tym roku, najwięcej badaczy i badaczek reprezentuje nauki biologiczne, medyczne i nauki o Ziemi – 30 stypendiów. Na czele rankingu instytucji, z których pochodzi największa liczba laureatów i laureatek uplasował się ponownie Uniwersytet Warszawski (15 stypendystów), na drugim miejscu znalazł się Uniwersytet Jagielloński (14 stypendystów), a na trzecim instytuty Polskiej Akademii Nauk, z których pochodzi łącznie 13 stypendystów. Pełną listę nagrodzonych można znaleźć na stronie internetowej Fundacji: www.fnp.org.pl.
Od 2009 r. Fundacja przyznaje również w programie START wyróżnienia kandydatom i kandydatkom, których osiągnięcia badawcze zostały ocenione przez recenzentów konkursu jako wybitne. Stypendia tych osób zostaną podwyższone do kwoty 38 tys. zł. W tym roku wyróżnienia otrzymali:
- Lek. Jędrzej Chrzanowski (Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Lekarski) – nauki przyrodnicze i medyczne
- Mgr Jakub Zakrzewski (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Chemii) – nauki chemiczne i o materiałach:
- Mgr Sebastian Borówka (Uniwersytet Warszawski, Centrum Nowych Technologii) – nauki techniczne i ścisłe
- Mgr Michalina Kowala (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Prawa i Administracji) -nauki humanistyczne i społeczne
W ramach programu START przyznawane jest również Stypendium im. Barbary Skargi. Może je otrzymać osoba, której badania wyróżniają się odważnym przekraczaniem granic pomiędzy różnymi dziedzinami nauki, otwierają nowe perspektywy badawcze i tworzą nowe wartości w nauce. Tegoroczną laureatką została mgr Alexandra Staniewska (Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).
Od roku 2015 r. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej w programie START przyznaje wyróżnienie im. prof. Adama Sobiczewskiego. Może je otrzymać laureat prowadzący badania naukowe w dziedzinie matematyki, fizyki teoretycznej bądź astronomii. Ponadto głównym kryterium wyróżnienia jest wyjątkowo wysoka jakość dorobku naukowego kandydata. W tym roku otrzymał je mgr Stanislaw Kurdziałek (Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski).
W bieżącym konkursie po raz czwarty przyznane zostało stypendium z wyróżnieniem im. prof. Wacława Szybalskiego, które otrzymać może wybitny młody naukowiec prowadzący badania w dziedzinach nauki uprawianych przez Fundatora, czyli biotechnologii, genetyce lub biologii molekularnej. Stypendium otrzymała mgr Paulina Kamińska (Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski).
Stypendia w konkursie 2025 zostaną sfinansowane zarówno z budżetu Fundacji, a także przez prywatnych i instytucjonalnych darczyńców (Fundacja TVN i Fundacja PKO Banku Polskiego) i z wpłat 1,5% podatku dochodowego.
***
KONKURS START 2025 w liczbach
- 3 056 000 zł – łączna kwota przeznaczona przez FNP na stypendia w 33. konkursie w programie START;
- 725 wniosków do konkursu;
- 100 laureatów (13,8 % spośród ubiegających się o stypendium);
- 67 mężczyzn i 33 kobiety wśród laureatów;
- 32% laureatów (32 osoby) ma stopień doktora (w momencie składania wniosku); w tym 13 kobiet i 19 mężczyzn;
- Dziedziny najczęściej reprezentowane przez laureatów: nauki biologiczne, medyczne i nauki o Ziemi (30 stypendiów); nauki chemiczne i nauki o materiałach (23 stypendiów); nauki humanistyczne i społeczne (18 stypendiów); nauki techniczne (17 stypendiów); nauki fizyczne i matematyczne (12 stypendiów);
- Instytucje, z których pochodzi największa liczba stypendystów: Uniwersytet Warszawski (15), Uniwersytet Jagielloński w Krakowie (14), PAN (13), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (10), Politechnika Wrocławska (8), Uniwersytet Gdański (5);
- Miasta, z których pochodzi najwięcej stypendystów: Warszawa (27 stypendystów), Kraków (22 stypendystów), Wrocław (15 stypendystów), Poznań (13 stypendystów), Gdańsk (11 stypendystów);
- Placówki naukowe, z którymi związani są stypendyści, to: uczelnie – 87 (z czego 18 reprezentuje politechniki) oraz instytuty PAN (13)
***
Stypendia START są przyznawane przez FNP od 1993 r. Do 2025 r. włącznie FNP nagrodziła 3 600 osób i przyznała 4 236 stypendiów (w latach 2002-2015 istniała możliwość otrzymania stypendium START dwukrotnie) w łącznej wysokości ponad 99,5 mln zł. Stypendia START stanowią wyróżnienie dla młodych naukowców, którzy, choć dopiero rozpoczynają karierę naukową, mogą się już wykazać znaczącymi osiągnięciami badawczymi.
